بشر باید برای خداحافظی طولانی با حلقه های زحل آماده گردد
به گزارش گفتگوی افروز، به گفته دانشمندان حلقه های زیبای زحل در حال ناپدید شدن هستند اما خوشبختانه این رویداد بسیار آرام در حال رخ دادن است.
در میان همه سیاره های منظومه شمسی شاید زحل با داشته حلقه های شاخص خود، یکی از زیباترین آن ها باشد. رشته ای از مواد یخی و اندکی سنگ که به صورت هاله ای ظریف، سیاره را دربر گرفته اند. از نزدیک، این حلقه ها به رنگ های صورتی ملایم، خاکستری و قهوه ای می درخشند و تصور زحل بدون آن ها سخت است.
اما این حلقه های تماشایی، یک ویژگی دائمی زحل نخواهند بود و در حال ناپدید شدن هستند. فرایند قابل مشاهده باران حلقه (Ring Rain) یعنی زمانی که سیاراتی مانند زحل، حلقه های متمایز خود را از دست می دهند، اکنون شاید یکی از اصلی ترین چیزهایی باشد که درباره این سیاره و محیط پیرامونی اسرارآمیز آن می دانیم.
حلقه ها هر سال و به تدریج مواد خود را از دست می دهند. ریزشهاب سنگ ها و تشعشعات خورشید، تکه های کوچک و غبارآلود ماده حلقه را مختل و آن ها را باردار می نماید. ذرات که به طور ناگهانی تغییر یافته اند، با خطوط میدان مغناطیسی زحل هماهنگ می شوند، در مسیری مارپیچی به سوی سیاره پیش می فرایند و درنهایت گرانش زحل آن ها را به داخل می کشاند و تبخیر می شوند.
در حالی که حلقه های اطراف سیاره گازی به نظر ما روی زمین ثابت می رسند، تجزیه وتحلیل سال های اخیر از تصاویر مأموریت کاسینی (Cassiny) ناسا نشان می دهد که این حلقه ها ممکن است در واقع از نظر کیهانی جوان باشند و بین 10 تا 100 میلیون سال پیش ظاهر شده باشند. زمانی که هنوز دایناسورها روی زمین راه می رفتند و در مقیاس زمین شناسی و کیهانی فقط به میزان یک چشم برهم زدن محسوب می گردد.
دانشمندان هنوز نمی دانند که دلیل دقیق شکل گیری حلقه های زحل چیست. هرچند یک نظریه رایج این است که اگر آن ها به همان میزان که به نظر می رسند، جوان باشند، احتمالا نتیجه نزدیک شدن یکی از قمرهای قدیمی تر زحل به سیاره بوده اند که بر اثر گرانش خرد و به شمار زیادی ترکش کیهانی تقسیم شده است.
احتمال داده می گردد که ناپدید شدن حلقه های زحل تقریبا 300 میلیون سال طول بکشد. با این وجود آن طور که جیمز اودوناگو (James ODonoghue) سیاره شناس آژانس فضایی ژاپن می گویند: این مفهوم که چیزی به ظاهر تغییرناپذیر مانند حلقه های زحل در مقیاس کیهانی کاملا تازه است، و حتی روزی از بین خواهند رفت، شگفت آور است. اما این شانس ماست که به حلقه های زحل در دوران اوج آن ها نگاه می کنیم.
حلقه های زحل قرن هاست که ناظران را خیره نموده اند، اما تنها از اوایل دهه 1980 میلادی بود که بشر با یاری فضاپیمای وویجر ناسا در طی یک تور بزرگ از سیارات بیرونی منظومه شمسی، واقعا به آن ها نزدیک شد. پیش از این دانشمندان سن حلقه ها را 4.6 میلیارد سال برآورد می کردند اما داده های تازه نشان داد که جرم حلقه ها کمتر از پیش بینی های قبلی است و این یعنی نمی توانند میلیاردها سال عمر داشته باشند. نتایجی که کاملا گیج نماینده و عجیب هستند.
دانشمندان و حتی بسیاری از مردم عادی، تصویر زحل را تنها با حلقه ها در فکر دارند و احتمالا اینکه این سیاره روزی حلقه های خود را از دست خواهد داد، برای بسیاری ناراحت نماینده باشد، اما هنوز سرنوشت پس از آن معین نیست. شاید پس از آن، باز هم قمر دیگری یا یک دنباله دار باعث شکل گیری حلقه های تازه ای اطراف زحل شوند.
فراتر از این، کیهان زیبایی های دیگری هم دارد. مشتری، اورانوس و نپتون همه دارای حلقه هستند. اودوناگو گفت: این حلقه ها سنگ های ریز و محوی هستند، اما وجود دارند و احتمالا مدت ها پیش بسیار بزرگ تر بودندن. پیش از اینکه سازوکاری مرموز آن ها را کوچک کند. اما نیروهای کیهانی هم کنون روی افزودن گزینه تازه ای در منظومه شمسی کار می نمایند. بین 20 تا 80 میلیون سال آینده، فوبوس، قمر کوچک مریخ، احتمالا از هم جدا خواهد شد. خرده های آن در اطراف سیاره سرخ می چرخند و در یک ساختار تازه و زیبا قرار می گیرند. احتمالا تصور مریخ با حلقه بسیار هیجان انگیز خواهد بود!
عکس کاور: زحل و حلقه های آن
Credit: NASA / JPL-Caltech / Space Science Institute
منابع: Atlantic, Futurism
منبع: دیجیکالا مگ