ساماندهی امضای دیجیتالی عزم ملی می خواهد - گفتگوی افروز

به گزارش گفتگوی افروز، یکی از الزامات شبکه ملی اطلاعات براساس مصوبه شورای عالی فضای مجازی در سال 96 ارائه انواع خدمات امن اعم از رمزنگاری و امضای دیجیتالی به تمام کاربران است. به همین دلیل به تازگی ابوالفضل روحانی، معاون فنی راهبری مرکز ملی فضای مجازی از ساماندهی خدمات امضای دیجیتال به عنوان یک اقدام دارای فوریت اطلاع داد که در دستور کار مرکز ملی فضای مجازی قرار گرفته و تا انتها تابستان عملیاتی می گردد.

از آنجایی که بحث امضای دیجیتالی از سال 85 مطرح شده، ولی به نتیجه قطعی نرسیده است به همین دلیل به سراغ کارشناسان حوزه فاوا رفتیم و این سؤالات را پرسیدیم که بعد از سال ها که از این بحث می گذرد آیا مرکز ملی فضای مجازی می تواند امضای دیجیتالی را ساماندهی کند؟ از آنجایی که این ساماندهی بحثی فرادستگاهی است آیا ضمانت اجرایی دارد؟ امضای دیجیتالی چقدر می تواند انجام کارهای غیرحضوری کسب و کارهای آنلاین بخصوص در دوران کرونایی را سرعت ببخشد؟

ضمانت اجرایی ضرورت امضای دیجیتال

مرکز ملی فضای مجازی تصمیم به ساماندهی امضای دیجیتالی گرفته که نشان می دهد یک تصمیم فرادستگاهی در میان است و می خواهند با یک عزم و اراده آن را در کشور پیاده سازی نمایند.

محمدرضا قدوسی، مشاور کسب و کارهای نوپا با بیان مطلب فوق به ایران گفت: امضای دیجیتالی در قانون تجارت الکترونیکی نیز پذیرفته شده و حالا مرکز ملی فضای مجازی دست به کار شده تا آن را در کشور اجرایی کند، چرا که هرگونه اسناد الکترونیکی که در کشور قرار است به هر نحوی مبادله گردد، فرد باید احراز هویت گردد و امضای الکترونیکی داشته باشد.

قدوسی با بیان اینکه امضای الکترونیکی در دنیا امری بین دستگاه هاست و فرادستگاهی به حساب می آید و باید در کشور ما نیز پیاده سازی گردد، اضافه کرد: پیاده سازی امضای دیجیتالی موضوع پیچیده ای نیست و در کشورهای مختلفی از جمله امریکا، اروپا و جنوب شرق آسیا پیاده سازی شده، اصل موضوع نیز این است که هر شخص باید یک هویت و امضای دیجیتالی داشته باشد تا بدانند با چه فردی در فضای مجازی روبه رو هستند و اینکه معین گردد کاربر سندی الکترونیکی را پذیرفته است.

این مشاور کسب و کارهای نوپا با بیان اینکه بحث امضای دیجیتالی از سال 85 در کشور مطرح شده و حتی مجلس و دستگاه های نظارتی و امنیتی در این باره مصوبات زیادی را صادر نموده اند، اضافه کرد: حتی دستگاه های مختلفی از جمله سازمان اسناد کشور آن را به صورت آزمایشی اجرا کرد، البته باید گفت بعضی دستگاه ها، بانک ها و مؤسسات در حال حاضر برای انجام بعضی امور داخلی دستگاه خود امضای دیجیتالی را معتبر دانسته اند و استفاده می نمایند.

وی با اشاره به اینکه این پروژه باید به صورت جدی پیگیری و اجرایی گردد، گفت: باید ابزار و الزام ها و اختیارات اجرایی آن نیز معین گردد تا مصوبه پیش رود و اجرایی گردد در غیر این صورت با شکست روبرو می گردد بنابراین باید برای اجرا و پیاده سازی، ضمانت اجرایی قوی در نظر گرفته گردد. دقیقاً مانند آنچه در دستگاه قضایی رخ داده است. قوه قضائیه دارای سامانه های ابلاغ الکترونیکی و عدل ایران است و باید افراد در سامانه ثنا احراز هویت شده و امضای دیجیتالی ثبت نمایند. اگر فردی در این سامانه ثبت نام نکند در برابر پیغام ها و ابلاغیه هایی که در این سامانه ثبت گردد یعنی ابلاغ محسوب می گردد و کاربر مسئول و به نوعی جوابگو است و کار یعنی ضمانت اجرایی.

قدوسی اضافه کرد: قوه قضائیه با این ضمانت اجرایی، توانسته 90 درصد مخاطبان خود را احراز هویت کند و با این کار عملاً موضوعات ابلاغی و دستی و جرایم ناشی از آن را نیز حذف نموده و پرونده های قضایی با سرعت بیشتری در حال رسیدگی است. این نشان می دهد که اگر قلمرو اختیارات کافی به یک دستگاه داده گردد و آن دستگاه عزم جدی داشته باشد، می تواند سیستم الکترونیکی خود را راه اندازی کند.

این کارشناس معتقد است مرکز ملی فضای مجازی برای هماهنگ کردن دستگاه های مختلف برای اجرای امضای الکترونیکی باید عزم دستگاه های مختلف را در این زمینه جدی کند در غیر این صورت ساماندهی امضای دیجیتالی به سادگی قابل پیاده سازی نخواهد بود.

وی اضافه کرد: به نظرم مرکز ملی فضای مجازی کار سختی برای ساماندهی در پیش دارد چون باید کاری کند تا دستگاه های دولتی و غیردولتی، بانک ها، مؤسسات عالی، بازار بورس و قوای دیگری که با مردم سروکار دارند و با امضاها و داده های الکترونیکی مردم سروکار دارند، پروتکل ها را رعایت نمایند در غیر این صورت بعید است مانند دیگر پروژه ها به پایان مطلوبی برسد. این مشاور کسب و کارهای نوپا اعتقاد دارد باید متولی و ضمانت اجرایی قوی در نظر گرفته گردد تا اگر مردم و دستگاه ها از آن تبعیت نکردند، هزینه گزافی برایشان داشته باشد.

ارائه سرویس های جدید با امضای دیجیتال

مهدی عبادی، دبیر انجمن فین تک نیز معتقد است امضای دیجیتالی می تواند برای کسب و کارهای آنلاین بسیار مفید باشد اما به شرطی که دارای یک متولی معینی باشد و با پیگیری دقیق و جدی آن را اجرایی کرد.

عبادی به ایران گفت: امضای دیجیتالی از جمله مباحثی است که سال هاست مطرح بوده و تا به امروز به نتیجه نرسیده است و یکی از مهم ترین دلایل آن این است که درباره چگونگی ارائه امضای دیجیتال در بین سازمان های مرتبط هنوز اتفاق نظری به وجود نیامده است. بانک مرکزی، وزارت صمت و مرکز ملی فضای مجازی سه نهادی بوده اند که قرار بوده روی امضای دیجیتال کار نمایند و هرکدام خود را بانی این کار می دانند از این رو کارها پیش نرفته است.

وی اضافه کرد: به نظرم بهتر است مرکزملی فضای مجازی انجام این کار را به یکی از وزارتخانه ها یا سازمان فناوری اطلاعات محول کند تا چالش برانگیز نگردد و بتوان آن را عملیاتی کرد.

عبادی با بیان اینکه امضای دیجیتال می تواند انجام کارها به صورت غیرحضوری را تسهیل کند، گفت: به عنوان مثال نوع جدیدی از تراکنش های اقتصادی در حال روی دادن است که برای انجام آنها به طور قطع احتیاجمند امضای دیجیتالی هستیم. ارائه سرویس ها به صورت غیرحضوری بسیار وابسته به امضای دیجیتالی است که نبود آن تا به امروز موجب شده تا آن سرویس ها ارائه نشوند.

وی وجود امضای دیجیتالی را برای انجام کارهای غیرحضوری بخصوص در دولت الکترونیک نیز بسیار مهم دانست و اضافه کرد: یکی از مصارف امضای دیجیتال امضای قرارداد و دسترسی های بانکی است. به عنوان مثال اگر به دنبال دریافت یوزر و پسورد باشید باید به بانک ها حضوری مراجعه کنید اما اگر کاربر امضای دیجیتال داشته باشد به راحتی می تواند آن را غیرحضوری دریافت کند.

انجام غیرحضوری کارها با امضای دیجیتال

فرشاد وکیل زاده، دبیر اتحادیه کسب و کارهای مجازی نیز اعتقاد دارد امضای دیجیتالی به عنوان روشی برای احراز هویت افراد بدون احتیاج به حضور آنان در مراجع می تواند راهکاری مؤثر برای کاهش رفت و آمدهای غیرضروری به مراکز مختلف کشور و حتی ابزاری مفید برای کسب و کارها از جمله کسب و کارهای اینترنتی باشد.

وکیل زاده با بیان اینکه ساز و کار امضای دیجیتالی باید به نحوی باشد که امکان هک یا سوء استفاده از آن به حداقل ممکن برسد، به ایران گفت: در حوزه کسب و کارهای اینترنتی با توجه به اینکه بسیاری از کسب و کارها در حقیقت پلتفرمی برای عرضه کالا و خدمات سایر افراد فراهم می نمایند، با فراهم شدن امکان امضای دیجیتالی، دیگر احتیاجی به رفت و آمدهای حضوری برای امضای قراردادهای همکاری وجود نخواهد داشت و تمام فرآیندهای آن می تواند به صورت دیجیتالی و قانونی انجام گردد.

وی اضافه کرد: به عنوان مثال در حال حاضر در حدود 2 میلیون راننده در حال همکاری با تاکسی های اینترنتی هستند که در عمل همه آنها به وسیله حضوری و با مراجعه به شرکت ها یا نمایندگی های آنها، نسبت به تکمیل مدارک و تأیید شرایط و قوانین همکاری ها اقدام می نمایند، این در حالی است که با فعال و همه گیر شدن امضای دیجیتالی دیگر ضرورتی به این مراجعات حضوری نخواهد بود و فرآیندهای همکاری براحتی و با سرعتی بالا انجام خواهد شد.

دبیر اتحادیه کسب و کارهای مجازی همچنین معتقد است علاوه بر کسب و کارهای اینترنتی، امروزه با توسعه اینترنت به دور افتاده ترین نقاط کشور دیگر ضرورتی به مهاجرت نیروهای کاری به شهرهای عظیم نخواهد بود، چرا که بسیاری از افراد می توانند از شهر خود و به راحتی بسیاری از امور را به انجام برسانند. به عبارتی با عملیاتی شدن امضای دیجیتال حتی برای قراردادهای کاری احتیاجی به مراجعه به دفاتر شرکت ها نخواهد بود و تمام امور در بستر اینترنت به بهترین و سریعترین شکل ممکن انجام خواهد شد. به خصوص در شرایط کنونی که احتیاج است برای مهار بیماری کرونا مردم کمتر تردد نمایند امضای دیجیتالی می تواند بسیار مفید باشد.